ترس‌های کودکان و نحوه برخورد با آن ها

ترس چیست؟

 در حقیقت ترس یک واکنش طبیعی در برابر خطر است و بقای فرد را تقویت می کند و در حد اعتدال آمیز آن مناسب و حتی ممکن است مفید باشد. ترس یک واکنش هیجانی است و هرگاه امنیت ما  به خطر بیفتد ظاهر می‌شود که این واکنش کاملاً طبیعی است. اما گاهی ترس جنبه افراطی و غیر منطقی به خود می گیرد. در این شرایط با وجود این که جنبه افراطی و غیر منطقی به خود می گیرد و ممکن است بر عملکرد فرد تاثیر بگذارد در این صورت ترس مرضی و نابهنجار است. زمانی که صحبت از کودک و ترس های آن است وارد حیطه ی مشاوره کودک و مشاوره رایگان خانواده می شویم.

آوای مشاوران در این مقاله قصد دارد تا شما را در جهت رسیدن به آگاهی بیشتر جهت داشتن فرزندانی سالم تر همراهی کند در این رند می توانید ار مشاوره رایگان تلفنی نیز استفاده کنید.

چرا کودکان میترسند؟

ترس واکنشی طبیعی است که از همان بدو تولد در کودک مشاهده می شود. اطفال معمولاً از بعضی  پدیده ها می ترسند و علت ترس آنها برای پدر و مادر شناخته نیست خردسالان  توان تمایز واقعیت از خیال را ندارند. بنابراین دو نوع ترس در آنها به وجود می آید

الف: ترس واقع گرایانه

ب:ترس تخیلی

ترس واقع گرایانه؛ترس هایی است که عامل عینی و بیرونی دارد مثل: ترس از سگ یا گربه

ترس تخیلی؛ترس هایی هستند که عامل بیرونی و عینی ندارند. بلکه توسط دیگران و در ذهن کودک خلق شده اند مثل: ترس از لولو یا روح و امثال اینها

خردسالان احساس می کنند جهان پیرامون انها بسیار بزرگ است. بنابراین برای ایجاد احساس امنیت به دنبال تکیه گاه ا منی می گردند و در نتیجه به والدین خود به خصوص مادر نزدیک می‌شوند. اما وقتی والدین به طبیعی بودن این موضوع اشراف داشته باشند و انواع ترس ها را بشناسند خیلی نگران ترسهای کودک خود نمی شوند. برای اینکه شناخت بهتری نسبت به مراحل رشد و ترس های طبیعی کودکان داشته باشید این مقاله را تا انتها بخوانید.

انواع ترس در کودکان باتوجه به شرایط سنی:

 بدو تولد:

کودکان در بدو تولد با ترس از صدای بلند به دنیا می آیند که طبیعی است و خودشان را موقع ترسیدن جمع می کنند یا چشم هایشان را می بندند. ترس از عدم تعادل و ترس از مراقبت دو ترسی هستند که برخی از بچه ها از زمان تولد تا۷ الی ۶ ماهگی به آن مبتلا می‌شوند. ولی ترس از صدای بلند را تقریباً همه کودکان تجربه می کنند.

 ۷_۸ماهگی:

حدود ۷ تا ۸ ماهگی ترس از غریبه ها به سراغ بچه ها می آید و به همین دلیل است که توصیه می‌شود. از حدود ۶ الی ۷ ماهگی به بعد بچه ها را بدون آنکه خودشان بخواهند بغل نکنند. اگر قرار است که از آغوش پدر یا مادر آنها را بگیرید حتما از او اجازه بگیرید (بغل من میای؟)اگر رضایت داشت این کار را بکنید و اگر راضی نیست این کار را نکنید.کودک گریه  میکند و حتماً این گریه ترس از جدایی است

۱سالگی:

حدود یک سالگی ترس از جدایی از والدین یا نگهدارنده اصلی به سراغ بچه ها می آید که نسبت به ۷_۸ماهگی این ترس قویتر است که البته این ترس هم یک ترس طبیعی است.

۵_۲سالگی:

در این سن چند ترس جدید به ترس های قبلی کودک اضافه میشود. ترس از تاریکی، ترس از تنهایی، ترس از حیوانات و ترس از موجودات خیالی

۱۲_۶سالگی:

در سن مدرسه از ۶ تا ۱۱ الی ۱۲ سالگی ترس از ترک منزل ،ترس از مدرسه یا محیط جدید و ترس از آسیب های جسمی کودک را درگیر می کند. تمامی این ترس‌ها از بدو تولد تا سنین ۱۱ الی ۱۲ سالگی طبیعی هستند و هرکدام از بچه ها ممکن است دچار یک یا چند مورد از این ترس‌ها بشوند.

کی و کجا نگران ترس بچه ها باشیم؟

زمانی که عملکرد کودک ما دچار مشکل بشود باید بیشتر دقت کرد و حساس شد و  فرزندانمان را پیش مشاور ببریم.

 عملکرد کودک ما چیست؟ به طور مثال :یک کودک ۳ یا ۴ ساله می‌خورد، می‌خوابد ،راه می رود، دستشویی میرود، بازی می‌کند و …در هر کدام از این عملکردها متوجه شدیم فرزند ما دچار مشکل شده و مثل قبل طبیعی رفتار نمی کند. احتمالاً میزان ترس فرزندمان بیشتر شده یا دچار یک ترسی جدید شده است. در این مواقع نباید به قضیه به شکل طبیعی نگاه کرد و باید به دنبال راهکار و درمان بود.

علتهای ترس :

۱)درک بچه ها:

بچه ها هنوز به درک علت و معلولی نرسیده اند مثال: اگر صدای رعد و برق می آید نمی دانند به چه علتی این صدا ایجاد شده و ترس از صدای رعد و برق دارند. اگر والدین متوجه شدند ریشه ی ترس بچه اشکال درک اوست به او توضیح داده دلیل  ومحرک ترس را به بچه‌ها بگویند.

۲)والدین ترسو:

والدینی که خیلی شجاع نیستند به کودک خود نیزترسوبودن را یاد می دهند. مثال :اگر گربه ای را دیدی میتوانی جیغ بزنی یا می توانی آرام از کنار او رد شوی. اگروالدباکودک خود در خیابان بودند صدای رعد و برق شنیده شود بلافاصله کودک را به خود چسبانده و دست او را محکم می گیرند و ترس خود را بروز می دهند و امثال این موارد. بااین کار ترس را به کودک انتقال میدهند.

۳)روش تربیتی:

برخی از والدین دو نوع ترس را در کودک ایجاد می کنند. بنابراین بهتر است هر والدین از روش های تربیت کودک که موثر و کارآمد است آگاه باشند.

 الف)والدین حمایتگر؛

باحمایت بیش از حد کودک به او می آموزند که محیط قرار است به تو آسیب بزند و این محیط امن نیست. در واقع کودک این پیام را از این روش تربیتی  دریافت می کند که تو در امان نیستی.

ب)والدین تهدید کننده؛

والدینی که روش تهدیدی و تنبیهی تربیتی آنها زیاد است. با این روش یک ترس دائمی را در کودک ایجاد می‌کنند برداشت کودک این است  که من با هر کار اشتباهی مورد مواخذه یا تنبیه قرار میگیرم.

۴) تجربه های ترسناک و وحشتناک کودکان؛

به طور مثال کودکی که تجربه گم شدن طولانی مدت و کوتاه مدت دارد .تجربه تصادف ربوده شدن. یا شنیده در محل دزدی صورت گرفته به خصوص اگر او در این شرایط قرار گرفته باشد.  وقایع طبیعی مثل سیل زلزله را تجربه کرده باشد این عوامل می‌تواند در کودک ترس ایجاد کند یا گاها ترس های ماندگار

۵) فیلم کتاب کارتون هایی که کودک می‌بیند یا می خواند؛

اگر فیلمی که کودک می‌بیند یک کاراکتر وحشتناک داشته باشد. یا کتابی که برای او می خوانند یک جمله وحشتناک داشته باشد گاهی مواقع باعث میشود در کودک ترس‌هایی ایجاد شود یا اگر کلاً موضوع فیلم کارتون و کتاب وحشتناک باشد باعث ایجاد ترس در کودکان میشود.

۶)ژنتیک؛

سرشت و ژنتیک در ترس کودکان تاثیر زیادی دارد.

گاهی کودکان تجربه های ترسناکی را در زندگی داشته اند به طور مثال کودکی که تجربه گم شدن طولانی مدت و کوتاه مدت دارد. تجربه تصادف، ربوده شدن یا شنیده در محل دزدی صورت گرفته، بخصوص اگر خودش در این شرایط قرار گرفته باشد.  وقایع طبیعی مثل سیل، زلزله و… را تجربه کرده باشد .این عوامل می تواند در کودک ترس ایجاد کند و یا گاه  ترس های ماندگار.

7)کتاب ،فیلم،کارتون ترسناک؛

اگر  کاراکترداستان، چه کتاب وچه فیلمی که کودک دیده یا خوانده ترسناک باشد ،گاهی

مواقع باعث می‌شود ترس‌هایی در اوایجاد شود .یا اگر کلا موضوع فیلم کارتون و کتاب وحشتناک باشد باعث ایجادترس گاها به شکل ماندگار میشود

8) ژنتیک؛در ترس بچه ها یا ترسو بودن آنها نباید ژنتیک و سرشت را نادیده گرفت.

چه کارهایی نکنیم؟

لطفاً با ترس بچه ها شوخی نکنیم. در جمع در مورد ترس بچه ها صحبت نکنیم .(عمو، دایی، خاله کودک من از پروانه سوسک و…. میترسد تنهایی دستشویی نمی رود و باید در باز باشد .)

بچه ها را به خاطر ترس اصلا و هرگز سرزنش نکنیم. چون علاوه بر ترس حس شرمساری در کودک ایجاد می‌شود و باعث از دست رفتن اعتماد به نفس او می شود . وقتی کودک می ترسد ترس اورا طبیعی جلوه ندهیم نگوییم این که چیزی نیست ترس ندارد اصلاً مهم. نیست و……..

چون باعث میشود کودک فکر کند به او توجه نمی شود و به مشکل او اهمیتی نمی دهیم.

هرگز او را با بقیه مقایسه نکنیم نگوییم فلانی نمی ترسد ببین چقدر شجاع است ولی تو میترسی مثل اوباش. موقعی که بچه ما ترسیده سر او فریاد نزنیم و او را مورد شماتت قرار ندهیم. بی تفاوت از کنار ترس کودک نگذریم هر کاری که داریم رها کرده و موقع ترسیدن او را در آغوش بگیریم.

راهکارها:

۱)پذیرش؛والدین بپذیرند که کودکشان دچار یک حس شده و با زبان منطق با او صحبت نکند. به طور مثال ( این که ترس نداره اصلا نترس ,،ترس تو بی مورداست و….)

۲)آرام کردن کودک؛زمانب که کودک ترسیده، والدین باید او را بغل کنند، ببوسند ،دست هایش را بگیرند و کمک کنند که آرام بشود.

۳)به دنبال رفع یا کاهش ترس نباشند ؛

وقتی که کودک ترسیده،والدین در همان لحظه به دنبال کم کردن یا از بین بردن ترس کودک در مورد آن موضوع خاص نباشند ۴)کارروی ترس؛

والدین موقعی که شرایط عادی است روی ترس کودک کار کنند،نه در زمانی که کودک دچار ترس شده که این مورد نه تنها کمکی نمی کند بلکه  ترس او را تشدید میکند.

۵) حساسیت زدایی منظم؛

این نوع راهکار از همه موارد ساده تر و کاربردی تر است و می‌توان در مورد همه ترس ها از آن استفاده کرد . اگر کودک از تاریکی گربه،صدای بلند و…..می ترسد می توان آرام آرام کودک را با ترس مواجه کرد .مثال:اگر کودک از گربه میترسد ۱)ابتدا برای کودک نقاشی گربه را بکشند۲). فیلم یا کارتونی تهیه کنند که شخصیت داستانی گربه باشد۳) خریدن یک عروسک گربه ۴)والدین با کودک در محیطی قرار بگیرد که بچه هابا گربه بازی می کنند و والد بایدخودش با گربه ای که آنجاست بازی کند و او را لمس کند ۵) در نهایت آرام آرام از کودک خود بخواهند تا گربه را لمس ،دست بزند ودرآخر نوازش کند .

۶) آموزش تنفس آرام بخش؛

هیچگاه اضطراب با آرامش بدنی همراه نیست به کودکتان بیاموزید که هنگام ترس از موقعیت یاشی خاص نفس عمیق بکشد و اعداد را به شکل معکوس از ۱۰ تا ۱ بشمارد این کار باعث پراکندگی حواس از آن موضوع شده و اضطراب را کاهش میدهد.

۷)نگاه کردن به الگو؛

 کودکان از بزرگترها به خصوص والدین خود الگو برداری می کنند. انها از شما ترسیدن و غلبه بر ترس را می آموزند والدین الگوی خوبی برای غلبه بر ترس کودکان هستند.

کلام آخر

کودکان نیاز دارند چیزهایی که باعث اضطراب شان می شود بیان کرده و آنها را با والدین معلمان و دوستانشان درمیان بگذارند. آنها نیازمند شجاعتی برای روبرو شدن با ترس هایشان هستند و البته یادگیری مهارت هایی که روز به روز با استرس هایشان مقابله کرده و بر آنها چیره شوند. وظیفه والدین این است که کوچکتر ها را برای یافتن پناهگاهی امن و مطمئن در این دنیای موهوم با سلاح های روحی و روانی مجهز کنند در سنین بحرانی با دلگرمی دادن ترس ها را از او دور کرده و به جای امن زیبا و مطمئن هدایت کن