اختلال شخصیت
درخصوص اختلال شخصیت ممکن که تعریف های متعددی شنیده باشید و تصورات متفاوتی داشته باشید. در این مقاله سعی داریم تعریف واضح و روشنی از اختلال شخصیت، نشونه هایی که میتونه داشته باشه بدیم تا دید روشن تری پیدا کنید.
چند ویژگی مشترک از افراد با اختلال شخصیت:
فرد مبتلا به اختلال شخصیت الگوهای ناسازگاری از تفکر، رفتار، شناخت و تجربه درونی رو نشون میده. اگرچه انواع متعددی از اختلالات شخصیت وجود داره اما همه ی اونها در برخی موارد مشترک هستند. یکی از علائم مشترک پریشانی هست که فرد تجربه میکنه وخانواده رو هم تحت تاثیر قرار میده. یکی دیگر از جنبه های مشترک بیشتر اختلالات شخصیت این مورد هست که عملکرد روزمره شون رو انجام نمیدن.
ویژگی مشترک دیگری که در افراد مبتلا به اختلال شخصیت هست. رفتار غیرقابل پیش بینی و غیر عادی اونهاست. از خلق و خوی آنها گرفته تا کنش ها و واکنش هایی که دارن هیچ چیز ثابت یا معمولی نیست. تصمیم گیری های تکانشی و انتخاب های ضعیفی دارن. اختلالات شخصیت اگر به درستی تشخیص داده بشه با ترکیبی از دارو، درمان و اقدامات مدیریت بحران که در واقع روان درمانی و مشاوره فردی هست میتونه کنترل بشه. بنابراین تشخیص زودهنگام بسیار مهم است.
انواع اختلال شخصیت
در حال حاضر روانپزشکان با استفاده از سیستم تشخیصی خاص ده نوع اختلال شخصیت رو تشخیص گذاشتن. این اختلالات به سه دسته دسته بندی میشن.
اختلال شخصیت پارانوئید
در اختلال شخصیت پارانویید، فرد افکاری داره که به سختی میتونه به مردم حتی دوستان و اعضای خانوادش اعتماد کنه.
به این فکر میکنه که قرار علیه اون توطئه ای توسط اطرافیان چیده بشه یا مدام قرار که از اون سوء استفاده بشه.
تهدیدات و خطراتی رو در زندگی روزمره و یا نگاه های معمولی افراد میبینه که دیگران اون رو نمیبینن.
اختلال شخصیت اسکیزوئید
خیلی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید قادر به عملکرد نسبتاً خوبی هستن. به طوری که در زندگی پیشرفت هایی رو دارن برخلاف اسکیزوفرنی یا اختلال اسکیزوافکتیو، معمولاً علائم روان پریشی ندارن. با این حال افکار و احساساتی از قبیل موارد زیر رو دارا هستن:
- در ایجاد روابط نزدیک با افراد مشکل دارن.
- ترجیح میدن با افکار خودشون تنها باشن.
- لذت بردن از خیلی از فعالیت هارو تجربه نمی کنن.
- علاقه چندانی به رابطه جنسی یا صمیمیت ندارن.
- در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارن یا از نظر عاطفی نسبت به دیگران سرد هستن.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
بر خلاف اسکیزوفرنی معمولاً روان پریشی رو تجربه نمی کنن. اما نشانه های زیر رو دارا هستن:
افکار یا ادراکات تحریف شده دارن.
ایجاد روابط نزدیک براشون واقعا سخت و دشوار هست.
زمانی که افکارشون رو بیان می کنن از نظر دیگران غیر معمول و عجیب میاد. چون از کلمات یا عبارات غیرمعمول، استفاده می کنن، ارتباط گرفتن با دیگران براشون سخت تر میشه.
باورهای عجیبی مثل اینکه میتونن ذهن ها رو بخونن یا اینکه قدرت خاصی مثل حس ششم دارن در اونها دیده میشه.
در برابر افرادی که این عقاید رو ندارن احساس اضطراب و تنش می کنن.
در موقعیت‌های اجتماعی مضطرب و پارانوئید میشن، برقراری ارتباط با دیگران براشون سخته.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD)
طبیعی که گاهی اوقات نیازها، لذت یا منافع شخصی خودمون رو بر نیازهای اطرافیانمون ترجیح بدیم. با این حال، اگر این اعمال اغلب اتفاق می‌افتن و برای حفظ ثبات در زندگی تلاش می‌کنید یا به طور منظم به دلیل عصبانیت یا عدم توجه به دیگران به صورت تکانشی رفتار می‌کنید. این موارد میتونه منجر به تشخیص اختلال شخصیت ضداجتماعی بشه.
اختلال شخصیت مرزی BPD))
همه ما می توانیم مشکلاتی را در روابط، تصوراتی که از خودمون و احساساتی که تجربه کنیم داشته باشیم. اما اگر این موارد به طور مداوم ناپایدار یا شدید باشن و باعث ایجاد مشکلات قابل توجهی در زندگی روزمره بشن. ممکن است تشخیص BPD گذاشته بشه.
اختلال شخصیت هیستریونیک
بیشتر مردم از اینکه در مورد کارهاشون ازشون تعریف بشه.
یا بازخورد مثبت بگیرن لذت می برند. اما این افراد به شدت به این موضوع وابسته هستن و به صورت مداوم میخوان مورد توجه قرار بگیرن به طوری که در زندگی روزمرشون تاثیر گذاشته و خیلی از موارد رو مختل کرده.
اختلال شخصیتی خودشیفتگی
این طبیعت انسان که از نیازهایی که داره آگاه باشه. اونها رو بیان کنه یا بخواد دیگران از توانایی ها و دستاوردهایی که داره آگاه باشن. اینها صفات بدی نیستن. با این حال اگر این افکار، احساسات و رفتارها بسیار افراطی انجام بشن و باعث ایجاد مشکل در روابط با دیگران بشن. ممکن تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته گذاشته بشه.
اختلال شخصیت اجتنابی
برای همه ی ما مکان ها افراد یا چیز هایی وجود دارن که دوسشون نداریم و حتی ممکن کمی هم استرس برای ما ایجاد کنن. بنابراین ترجیح میدیم ازشون دوری کنیم. اگر این موارد انقدر اضطراب آور باشن؛ که روابط ما در زندگی یا عملکردمون در زندگی عادی و روزمره رو خراب کنن. ممکن تشخیص اختلال شخصیت اجتنابی (که گاهی اوقات اختلال شخصیت مضطرب نیز نامیده می شود) گذاشته بشه.
اختلال شخصیت وابسته
طبیعی که نیاز داشته باشیم دیگران از ما مراقبت کنن یا گاهی به ما اطمینان دهند. تعادل سالم شامل این که بتونیم هم به دیگران وابسته باشیم و هم گاهی اوقات از دیگران مستقل باشیم. با این حال، اگر احساسات و افکار در مورد نیاز به دیگران چنان طاقت فرسا بشه که بر زندگی روزمره و روابط شما تأثیر بذاره، ممکن که تشخیص اختلال شخصیت وابسته گذاشته بشه.
اختلال شخصیت وسواسی جبریOCPD)
اختلال شخصیت وسواسی جبری OCPD)) جدا از اختلال وسواس فکری عملی OCD است که به جای یک نوع شخصیت، شکلی از رفتار رو توصیف می کنه. به صورت کامل در مقاله ای مربوط به وسواس توضیح داده شده و میتونید مطالعه کنید.
چه چیزی باعث اختلالات شخصیتی میشه؟
تحقیقات نشون میده که ژنتیک سوء استفاده ی جنسی، سایر عوامل در ایجاد اختلالات شخصیتی وسواسی-اجباری، خودشیفتگی یا سایر اختلالات شخصیت نقش دارند.
در گذشته، برخی این باور رو داشتن که افراد مبتلا به اختلال شخصیت فقط افرادی تنبل یا حتی شرور هستن. تحقیقات جدید شروع به بررسی علل بالقوه ای مثل: ژنتیک، والدین و تأثیرات همسالان کرده است تحقیقات بیانگر موارد زیر هستن:
ژنتیک
محققان ژنتیک برخی از عوامل ژنتیکی احتمالی پشت اختلالات شخصیتی رو شناسایی کردن. به عنوان مثال تیم تحقیقاتی ژنی رو شناسایی کردن که ممکن عاملی، برای اختلال وسواس فکری باشه. محققان دیگر در حال بررسی پیوندهای ژنتیکی با پرخاشگری، اضطراب و ترس هستن. دقیقا ویژگی‌هایی که میتونن در اختلالات شخصیتی نقش داشته باشن.
آسیب های دوران کودکی
یافته‌های یکی از بزرگترین مطالعات اختلالات شخصیت، سرنخ‌هایی در مورد نقش تجربیات دوران کودکی ارائه میده. مطالعات نشون دادن که بین تعداد و نوع آسیب های دوران کودکی و ایجاد اختلالات شخصیت ارتباط وجود داره. به عنوان مثال افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، میزان بالایی از آسیب های جنسی در دوران کودکی داشتن.
تجربه ی دریافت توهین های کلامی در دوران کودکی، هم میتونه تاثیراتی داشته باشه. در مطالعه‌ای که روی ۷۹۳ مادر و کودک انجام شد. سوال محققان از مادران این بود که آیا بر سر فرزندانشون فریاد میزنن؟ به فرزندانشون میگن که دوسشون ندارن ویا تهدیدشون میکنن به اینکه قرار اونارو ترک کنن و تنها بذارن؟ طی این تحقیقات نشون داده شد که احتمال ابتلا به اختلالات شخصیتی مرزی، خودشیفته، وسواس اجباری یا پارانوئید در کودکانی که چنین آزار کلامی روتجربه کرده بودن، سه برابر سایر کودکان بود.
بنابراین به صورت کلی ژنتیک نوع ارتباط با والدین و همسالان میتونه تاثیرات مستقیم و غیر مستقیمی در اختلالات شخصیتی داشته باشه. به طوری که به گفته ی اروین یالوم که درروان درمانی هم به هنگام انجام مراحل درمانی به دوران کودکی آسیب ها روابط و خاطرات توجه خاصی میشه و بر اون اساس درمان نیز پیش میره.
کلام آخر
هر اختلال شخصیتی مجموعه ای از معیارهای تشخیصی خاص خودش رو داره. برای تشخیص خاص باید برخی از این معیارها رعایت بشه. این معیارها در هراختلال متفاوت هست اما به صورت کلی برای هر اختلال حداقل یک یا دو نشانه از نشانه های مختص اون اختلال رو در مدت زمان خاصی دارا باشه. اگرفرد معیارهای بیش از یک نوع را داشته باشه، ممکن که اختلال شخصیت التقاطی رو دارا باشه.
درواقع تشخیص گذاری برای افراد در خصوص موارد تخصصی، همچون اختلال شخصیت باید تحت نظر روانپزشک و یا روانشناس بالینی انجام بشه. به طوری که روانپزشک به دارودرمانی و روانشناس بالینی نیز با روان درمانی و همراهی مراجع روند رو به بهبود رو در پیش بگیرن.