اختلال وسواس، ریشه هاى آن و راه هاى درمان

طرف چقدر وسواسیه!

توى کارش وسواس به خرج میده ها!

علت طلاقش وسواس بیش از حد بود!

وسواس زندگیشو نابود کرد!

این جملاتی است که همه روزه در مورد وسواس میشنویم. یک اختلال روانى که خیلى از افراد را درگیر خود کرده است. نکته ى جالب در مورد وسواس این است که این اختلال روانى ممکن است همان قدر که شخص مبتلا را مورد آزار قرار ميدهد، اطرافیان وى را نیز اذیت کند و در زندگى آنها هم تأثیر بدى بگذارد.

در این مقاله سعى بر این داریم با اتکا به علم روانشناسى و تجارب روزمره، به بررسى وسواس، انواع آن و راههاى درمان آن به صورت اجمالى و کوتاه بپردازیم. پس تا پایان مقاله همراه ما باشید.

بررسى ریشه ى وجودى وسواس

ریشه ى وجودى وسواس در واژه ى “اضطراب” “استرس“ نهفته است. در واقع اضطراب موجب میشود تا با انجام اعمال ذهنى یا عملى، شخص مبتلا قصد از بین بردن اضطراب را داشته باشد. مثل دعا کردن قبل از هر کار يا چک کردن شیر گاز یا شستن چندباره ى دست ها.

مقاله ی کاهش استرس در سه دقیقه نیز کمک کننده خواهد بود.

وسواس یا اکتسابى است یا وراثتى

تمام خصلت هاى روانى انسان ها خارج از این دو مورد نیست و وسواس نیز از این قاعده مستثنی نیست.

وسواس وراثتی: ازمهم ترین دلایل این اختلال روانى “وراثت” است. بر اساس پژوهش‌ هاى دانشمندان علم روان شناسى میزان احتمال ابتلاى افراد به این اختلال در افرادى که یکى از بستگان نزدیک آن ها به وسواس مبتلا شده است دو برابر افرادى است که در بستگان درجه اول خود این اختلال روانى مشاهده نشده است.

وسواس اکتسابى: این نوع اختلال به محیط زندگانى و افراد پیرامون شخص مثل خانواده و محیط کار بستگى دارد. صحبت هاى ما دراین مقاله هم بیشتر به بررسى وسواس اکتسابى میپردازد.

تربیت خانواده و محیط کار

شخص وقتى در حال معاشرت با اعضاى خانواده یا افراد درمحیط کار است، رفتارى را مشاهده میکند که به خودى خود شامل وسواس نمیشود ولى وقتى شخص میخواهد این رفتار را از آنها تقلید کند دچار وسواس میشود. به عنوان مثال فرزند یک خانواده وقتى رفتارهاى مادرش را در قبال نظافت آشپزخانه میبیند سعى میکند مثل او باشد، ولى در ابتدا چون کار را به خوبى مادرش نمیتواند انجام دهد براى درست انجام شدن کار فاکتور “تکرار” را در دستور کارش قرار میدهد و این پروسه را آنقدر تکرار میکند تا تبدیل به یک عادت شود. یا کودکى که به سرما خوردگی دچار شده و والدین او دلیل سرما خوردگی اش را لمس چشم و خوردن غذا با دستان کثیف قلمداد کرده اند و کودک نیز همواره از ترس سرما خوردن و مراجعه به پزشک و در نهایت آمپول زدن همواره خود را ملزم به شستن دست ها به دفعات زیاد میکند.

مثال دیگر وسواس “احتکار” است. کودک وقتى میبیند والدینش ته مانده ى هر چیز را مانند پلاستیک فریزر، کاغذ کادو، بطرى خالى نوشابه و مواردى از این قبیل را براى استفاده ى احتمالى به سطل زباله نمى اندازد و نگه میدارند تا انبارى انباشته از این وسایل عمدتا غیر ضرورى به وجود بیاید، او هم طوطی وار سعى در جمع آورى این وسایل میکند و ناخود آگاه از بچگی عادت میکند ته مانده ى هر چیز را پیش خود نگه دارد شاید روزى به کارش بیاید.

اینها چند نمونه اى از ابتلا به وسواس اکتسابى بود که ثابت میکنند شخص بدون اینکه از بدو تولد دچار این اختلال باشد چگونه عوامل محیطی وى را محکوم به ابتلاى وسواس اکتسابى کرده است.

در ادامه به بررسى نمونه هاى مختلف وسواس عملى و ذهنى میپردازیم.

وسواس “من زشتم”

وقتى شخص از اعتماد به نفس پايين برخوردار است و مدام فکر میکند ظاهر صورتش و اندامش مورد پسند دیگران قرار نمیگیرد. او مدام براى قانع کردن خود به تغییرات در وضع ظاهرى میپردازد و همین امر باعث میشود در طول روز ساعت ها در جلوى آینه وقت خود را تلف کند.

مقاله ی بالابردن اعتماد به نفس در سه روز نیز کمک کننده خواهد بود.

موکنى، پوست کنى، کندن ناخن و ترکاندن جوش

هدف اشخاصى که به این نوع وسواس مبتلا شده اند میتواند کاهش استرس باشد. این اشخاص عادت‌ کرده اند در هنگام استرس با کندن مو، ترکاندن جوش و کندن ناخن انرژى روانى خود را تخلیه کرده و به آرامش برسند.

وسواس چک کردن

اضطراب و ترس از گاز گرفتگى، سرقت از منزل، تصادف در جاده و مواردى از این قبیل موجب این میشود خیلى از افراد به وسواس “چک کردن” دچار شوند. این افراد مدام سعى میکنند با چک کردن شیر گاز، بر استرس ناشى از گاز گرفتگى در خواب غلبه کنند، یا با چک کردن مکرر قفلهاى درب منزل و جانماندن کلید، از ترس سرقت اموال رهایى يابند. اضطراب و ترس از تصادف یا گیر کردن در جاده نیز موجب میشود مدام به صفحه نمایش گر بنزین و آمپر نگاه کنند.

افکار ناخواسته مثل خشونت و مسائل جنسى

این اشخاص افکار مزاحم در مورد خشونت و مسائل جنسى دارند. به عنوان مثال با دیدن افرادى دیگر در خیابان یا از تلویزیون در ذهن خود انواع تمایلات و تصاویر را تداعی میکنند و یا در هنگام خستگى مدام با یک شخص مجازى در ذهن خود درگیر ميشود. اضطراب هم جنس گرا بودن هم در اشخاصى وجود دارد. در صورتى که فرد اصلا تمایل به همجنس خود ندارد ولى همواره از این موضوع واهمه دارد و موجب جذب افکار مزاحم به خود میشوند.

مقاله ی راهکارهای بالابردن تمرکز نیز کمک کننده خواهد بود.

وسواس افکار جادویی

افراد مبتلا به این نوع وسواس همواره سعى میکنند با انجام کارهاى غیر ضرورى از بروز اتفاقات ناگوار جلوگیرى کنند و یا با این اقدامات باعث رخ دادن اتفاقات خوب شوند. به عنوان مثال شخص فکر میکند اگر کفش هایش جفت نباشد ممکن است در منزلش با خانواده اش به مشکل بخورد. یا مثلا اگر بلندى صداى تلویزیون بیش تر از پانزده شود بد شانسی میاورد، اگر سر امتحان پايانى لباسش رنگ خاصى نداشته باشد مردود میشود و مثال هايى از این قبیل که فرد را عادت به انجام کارهاى خنده دار و غیر ضرورى میکند.

راه هاى درمانى وسواس

در این مقاله به راهکارهای “روان درمانى” وسواس میپردازیم. لازم به ذکر است براى درمان این بیماری انجام تکنیک هاى روانى در بسیاری از موارد موجب درمان افراد مبتلا گردیده است.

روش رفتار درمانى

در این روش فرد درمانگر سعى میکند براى درمان شخص مبتلا، ابتدا رفتارهاى مخرب و ضمیر ویرانگر او را پیدا کند، سپس با دادن راهکارهایی اقدام به تغییر رفتار فرد کند. در این روش به دلایل و ریشه هاى مربوط به وسواس شخص کمتر پرداخته ميشود و بيشتر تمرکز بر کنترل رفتارهاى قابل مشاهده ى شخص است.

روش شناخت درمانى

در این روش تلاش میشود که نگاه و بینش فرد را نسبت به طرز تفکر و غلط بودن افکارش عوض کند. و صد البته که ريشه ى این اختلال از مغز نشأت میگیرد. با انجام تمرکز و تکنیک هاى ذهنى میتوان نگرش فرد را نسبت به افکار کهنه و آزار دهنده عوض نمود.

کلام آخر

در این مقاله سعى شد به صورت اجمالى در مورد اختلال وسواس، انواع آن و راه هاى درمان آن بحث شود امید به آنکه افرادى که دچار این اختلال هستند، مطالعه ى این مطالب برایشان مفید واقع شده باشد. براى درمان این اختلال بى شک نیاز به مشاوران متخصص و کاربلد میباشد. مجموعه ى ” آواى مشاوران” با داشتن مشاوران متخصص و کار بلد و همچنین ارائه مشاوره رایگان تلفنی میتواند به درمان افرادى که دچار این اختلال هستند کمک شایانى کند. به شما توصیه می‌کنیم براى مشاوره و درمان این اختلال مشکل خود را با مشاوران ما درزمینه ی مشاوره فردی در میان بگذارید. با سپاس از همراهى شما عزیزان.